کارآفرینی در استان سمنان رسالت یا چالش/ راهکار خروج از بنبست
شاهرود – در حالی که مسئولان استان سمنان روزبهروز از انجام رسالت خود مبنی بر کاهش آمار بیکاری خبر میدهند، خانوادههای بسیاری هستند که همچنان با چالش بیکاری فرزندانشان دستوپنجه نرم میکنند.
خبرگزاری مهر، گروه استانها-محمد حسین عابدی: بیکاری در استان سمنان مانند سایر نقاط کشور دغدغه مهمی است که پس از آب بیشترین وقت و انرژی را از دولتمردان میگیرد، به اذعان دولتیها آمار اشتغال در استان طی پنج سال اخیر از ۱۸ درصد به ۷.۱ درصد رسیده اما واقعیات جامعه بهخصوص در شرق استان، چیز دیگری میگوید.
بسیاری از جمله نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس، امامجمعه دامغان، امامجمعه میامی و دهها چهره تأثیرگذار سیاسی و اجتماعی در شرق استان همچنان بیکاری را دغدغهای برمیشمارند که آسیبهای اجتماعی فراوانی از آن منشعب میشود، حالآنکه مسئولان سعی دارند اوضاع را بهخصوص در غرب استان، به سامان جلوه دهند اما بهواقع چرا راهکارهای اشتغالزایی بهخصوص در شرق استان سمنان جوابگوی سیل بیکاران نیست و سؤال مهمتر اینکه راهکار ایجاد شغل در این دیار چه مواردی را شامل میشود؟
وام راه اشتغال نیست
ابتدا باید بدانیم که راهکار مسئولان استان سمنان برای رفع بیکاری در سالهای اخیر چه بوده است؟ کارشناس مسائل اقتصادی و مدرس دانشگاه دراینباره میگوید: طرحهایی مانند هر سمنانی یک مهارت، اشتغال روستایی، عشایری، بهین یاب ویژه واحدهای تولیدی دارای مشکل در بخشهای دامداری و کشاورزی و صنعت و معدن، تسهیلات بخش تعاونیهای شهری و روستایی، تسهیلات خرید ادوات کشاورزی، مشاغل خانگی و همچنین نوسازی و بهسازی ماشینآلات و دهها طرح دیگر همه بخشی از اقدامات استانداری برای کاهش بیکاری هستند.
محمدرضا صادقی در پاسخ به این سؤال که چرا این طرحها نتوانستهاند بیکاری را ریشهکن کنند، تأکید کرد: ابعاد این تسهیل وسیع هستند فقط در یک مورد سهم استان از تسهیلات بهین یاب ۹۴۰ میلیارد تومان است درحالیکه سال گذشته این امر ۴۵۰ میلیارد تومان بود اما چرا این تسهیلات کارساز نیستند پاسخ این است که اصلاً وام راه اشتغال نیست و اگر مسئولان استان سمنان فکر میکنند جاده اشتغالزایی از میدان تسهیلات عبور میکند، سخت در اشتباه هستند.
وی میگوید: تسهیلات برای اشتغالزایی دارای دو ایراد اساسی است، نخست اینکه آمار اشتغال را دستخوش تغییری میکند که سرخوشی مسئولان را در پی دارد اما در واقعیت چیزی را عوض نمیکند چراکه بهمحض اعزام یک پرونده به بانک، مسئولان ارشد استانی یک یا چند موقعیت کاری متقاضی را بهحساب اشتغال میافزایند حال اصلاً معلوم نیست آن فرد توانست وام را بگیرد یا اصلاً توانست با آن وام کاری کند و یا اصلاً توانست محصول تولیدی را بفروشد و برای کسی کار ایجاد کند یا خیر!
این کارشناس میگوید: وقتی جوانی مثلاً برای دامداری خود ۳۰ میلیون تومان وام دریافت کرد و در اظهارنامهاش بیان داشت که برای دو نفر شغل ایجاد میکند بهمحض ورود به بانک چوبخط دو نفر اشتغالزایی بهحساب کارآفرینی استان محسوب میشود حالآنکه کسی نمیگوید اصلاً این فرد توانست با این میزان وام، دامی بخرد یا خیر! پس اینکه فکر کنیم وام راه اشتغال است تصوری غلط محسوب میشود.
آموزش در محیط کار واقعی
داصلیترین مزیت طرح مهارتآموزی در محیط کار واقعی آشنایی فراگیران با شرایط کار استر بین راهکارهای ارائهشده توسط استانداری سمنان فقط طرح هر سمنانی یک مهارت است که میتوان به آن امید داشت که البته آنهم هنوز در ماه نخست قرار دارد و مقولهای آزمون پس داده نیست اما دارای مزیتهای خوبی است. همانطور که فاطمه منصوری مدیرکل فنی و حرفهای استان سمنان معتقد است: با همکاری فنی حرفهای و استانداری طرح هر سمنانی یک مهارت برای فارغالتحصیلان بیکار در استان کلید خورده تا در کنار طرح آموزش مهارت در محیط کار واقعی، دو طرحی باشند که بهطور راهبردی اشتغال در استان سمنان را پیگیری میکنند.
منصوری درباره طرح مهارت افزایی در محیط کار واقعی میگوید: طرح مهارتآموزی در محیط کار واقعی منوط به استقبال صنف و فراگیران است از سوی دیگر این امر یکی از روشهای آموزش فنی و حرفهای است که طی آن مهارت و شایستگیهای موردنیاز در چارچوب استانداردهای آموزشی سازمان فنی و حرفهای از مربی به مهارت آموز همزمان با فرایند تولید محصول و ارائه خدمت منتقل میشود.
وی میگوید: این آمادگی در اداره کل آموزش فنی و حرفهای وجود دارد تا هرکجا استادکار و یا فراگیری تمایل داشت و یا به این اداره کل معرفی شد، این مجموعه شرایط اجرای کارگاه را فراهم کند چراکه اصلیترین مزیت طرح مهارتآموزی در محیط کار واقعی آشنایی فراگیران با شرایط کار است و از صنعتگران هم میخواهیم با جوانان در این راه همراهی بیشتری داشته باشند.
هر سمنانی یک مهارت
هر سمنانی یک مهارت اما دیگر طرح است که استاندار سمنان درباره آن میگوید: عدم تناسب رشتههای تحصیلی با نیاز بازار کار ازجمله مشکلات سمنان است و بر این اساس با همکاری فنی حرفهای طرح هر سمنانی یک مهارت برای فارغالتحصیلان بیکار در استان کلید خورده و حتی دانشآموختگان دانشگاهی میتوانند در دورههای مختلف فنی و حرفهای برای حضور در مشاغل موردنیاز فعالیت کنند.
طی سال گذشته ۲ درصد بیشتر از سهم اشتغال تعیینشده برای استان سمنان محقق شد سید شهابالدین چاووشی بابیان اینکه طی سال گذشته دو درصد بیشتر از سهم اشتغال تعیینشده برای استان محقق شد، ابراز داشت: امروز باوجود فرصتهای شغلی که در بخش صنعت و معدن استان وجود دارد افراد تحصیلکرده زیادی وجود دارند که با مدارک و مدارج بالای فوقلیسانس و دکتری بیکار هستند و باید این دغدغه در استان درمان شود.
وی بابیان اینکه نظام آموزشی ما برای این حجم تحصیلات تکمیلی و توقعات روزافزون برای اشتغال باید تدابیر لازم اتخاذ کند، تصریح کرد: امروز نسبت به موضوع فرهنگ اشتغال باید تأمل جدی در سطح نظام تعلیم و تربیت ایجاد و سهم و نقش آموزش و پروش دراینبین تبیین شود.
بازار فروش محصولات نباشد همه راهکارها بیفایده است
یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی و منتقد سیاستهای استانداری میگوید: از اینکه تسهیلات اشتغال نمیآفرینند اگر بگذریم به طرحهای مهارت افزایی در استان سمنان میرسیم که درباره این امر باید گفت با تمام احترام برای مسئولان، جوابگوی میزان و حجم بیکاری در استان سمنان نخواهد بود چراکه اگر فرض بر این بگیریم امروز در بازه زمانی ششماهه ۲۵هزار جوان سمنانی هر یک، مهارتی را نیز به دست آوردند و مثلاً در سهشاخه اصلی صنایعدستی، صنایع تبدیلی مانند بستهبندی و … و اشتغال روستایی فعال شدند، حال چالش اصلی این است که تولیدات این افراد بامهارت را میخواهیم چه کنیم؟ آیا بازارچه دائمی برای صنایعدستی داریم؟ آیا تمهیداتی برای صادرات محصولات داریم؟ آیا همین مردم استان سمنان خریدار تولیدات جوانان خود هستند؟ آیا شرکتهای بازرگانی فعال در حوزه ارتباط تولیدات استان با تهران و سایر استانها فعالیت دارند؟
حمید معصومی میگوید: باید دولت به دنبال زیرساختها باشد، پنج سال است که میگویند بازارچه دائمی صنایعدستی در سمنان راهاندازی میشود، حتی آن را کلنگ هم زدند پس کجاست؟ مگر قرار به ایجاد نمایشگاه دائمی در سمنان و شاهرود نبود؟ بااینوجود متأسفانه باید گفت امروز با جوانان بیکار فاقد مهارت روبرو هستیم! دو سال دیگر با جوانان بیکار دارای مهارت! و هیچ کاری هم از پیش نرفته است.
وی میگوید: باکمال احترام برای استاندار سمنان معتقد هستم وی تنها به دنبال آمار مهارت افزایی و مسکنی نهایتاً یکساله است اما پس از آن چه؟ اگر حجم عظیمی از تولیدات صنایعدستی در استان روی دستشان بماند آنها را چه میکنند؟ چه زیرساختی را برای این امر آماده کردهاند؟ من معتقد هستم یک مسئول با خود میاندیشد تا این جوانان دارای مهارت شوند و تولید کنند و بخواهند با چالش فروش مشغولیت پیدا کنند من آمار بیکاری را کاهش داده و تا آن موقع اصلاً معلوم نیست در سمنان باشم یا نباشم! این تفکر در دولت دهم باعث شد تا میراث داران بیکاری یکی پس از دیگری در کشور شکل گیرند.
راهکار چیست؟
برای ارائه راهکار دو مقوله مدنظر است نخست اینکه زیرساختها برای بازار فروش، کمک به وضع موجود در حوزه اشتغال، واحدهای تولیدی و ایجاد بازار فروش و … مدنظر مسئولان دولتی باشد تا با جذب سرمایه بخش خصوصی و ارائه تسهیلات تولید و … بتوانند به اشتغال سامان دهند.
راهحل اشتغالزایی در دستان بخش خصوصی و مردم است و راهحل دوم این است که با یکپایش و یا بهعبارتدیگر طرح آمایش سرزمینی ظرفیتهای هر منطقه بهطور ریز و مجزا شناسایی و درزمینهٔ صنایع تبدیلی و وابسته و هر آنچه میتواند با ظرفیتهای منطقه همراه شده تا تولید یا خدماتی را به وجود آورد و بتوان از آن کسب درآمد کرد به جوانان ارائه شود هرچند اعتبارات دولتی کفاف اشتغال را نمیدهد اما میتواند زیرساختها را مهیا کند.
همانطور که جمعهای رئیس اتاق بازرگانی سمنان معتقد است: این تصور امروز باید تغییر کند که میتوان از دولت و اعتبارات دولتی شغل ایجاد کرد از سوی دیگر دوران شغلهای پشت میزی نیز گذشته است لذا باید گفت راهحل اشتغالزایی در دستان بخش خصوصی و مردم است همچنین امروز باید عزمی جدی برای واگذاری واحدهای صنعتی وابسته به دولت که بهخصوص در دولت دهم تعدادشان بدون برنامه زیاد شد، به بخش خصوصی وجود داشته باشد تا شاهد پا گرفتن صنایع و به دنبال آن اشتغال باشیم.
بررسی یک ادعا
سید شهابالدین چاوشی استاندار سمنان بیست و پنجم اردیبهشتماه۹۷ در گفتگویی اظهار داشت: برنامهریزی برای ایجاد ۱۱ هزار شغل برای سال جاری در استان در دستور کار قرار دارد که با رفع موانع تولید و ترویج فرهنگ مهارتآموزی درصدد کاهش آماری بیکاری از ۸.۹ درصد به کمتر از هشت درصد در سمنان هستیم هرچند وی دو ماه بعد یعنی در اواسط ماه مرداد از نرخ ۷.۱ درصدی بیکاری در استان خبر داد .
سمنان یک هزار و ۷۰۰ پروانه بهرهبرداری در بخش صنعت دارد و بیش ۳۰ هزار نفر در این واحدهای تولیدی فعالیت دارند پس از جمعیت ۷۰۲ هزارنفری استان یا جمعیت توانمند کار که با احتساب بانوان و آقایان رقمی در حدود ۲۴۰ هزار نفر میشود فقط ۳۰ هزار نفر میتوانند با تسهیلات بهین یاب و ادوات کشاورزی و معدنی و … شاغل شوند درنتیجه همانطور که صادقی کارشناس اقتصاد شهری میگوید: این ادعا فقط در صورتی محقق میشود که استانداری از تأکید مکرر بر روی بهین یاب دست برداشته و به سمت ایجاد صنایع تبدیلی در راستای آمایش سرزمینی باشد، مثلاً کارخانه فراوری سیبزمینی را در مجن شاهرود بسازد و کارخانه رنگسازی از پوست پسته را در دامغان و از سوی دیگر بازار فروش محصولات نه در سمنان بلکه در پایتخت با رایزنی و ایجاد زیرساختهای اساسی توسط استانداری محقق شود همچنین استاندار مرز هوایی شاهرود را تا تحقق آن پیگیری کرده تا بتواند محصولات تولیدی منطقه را به شکل تازه خوری صادر کند که شاید در این صورت بتوان به آمار ۱۱ هزار شغل رسید.
درنهایت باید نتیجه گرفت مهارت افزایی بدون بازار فروش تولیدات بیفایده اگر نباشد، کمفایده است پس باید به سمت آمایش درست سرزمینی و استفاده از داشتههای هر بخش بهطور منطقه به منطقه بود اما نه بهتنهایی، بلکه مسئولان نیز زیرساختهایی مانند بازارچههای دائمی، امکان صادرات و فروش محصولات در خارج استان را هم فراهم کنند که به نظر کار آسانتری از ارائه ۹۴۰ میلیارد تومان تسهیلات بهین یاب باشد.