آیا امتیازات پیشنهادی اروپا برای ایران قابل توجه است؟

آیا صدور مجوز همکاری بانک سرمایه‌گذاری اروپا برای همکاری با کشورمان را می‌توانیم به عنوان امتیاز بزرگی از سوی اروپا تلقی کنیم؟ پاسخ به این سؤال مستلزم آگاهی از کارکردها و روال فعالیت بانک سرمایه‌گذاری اروپا یا همان (EIB) است.

به گزارش پایگاه خبری آرمان اقتصادی، سخنان پنجشنبه شب رییس‌جمهور و اظهارات دکتر ظریف و موگیرینی پس از نشست روز گذشته ایران و ۱+۴ نشان‌می‌دهد مذاکرات ایران و اروپا دست‌کم تا کنون چندان امیدوارکننده نبوده و آنچه اتحادیه در قالب بسته اقتصادی تثبیت برجام به ایران پیشنهاد داده، رغبتی در جمهوری‌اسلامی برای ادامه پایبندی به توافق هسته‌ای ایجاد نکرده‌است.از آنجایی که تا کنون جزئیات پیشنهاد اتحادیه اروپا به ایران منتشر نشده‌است نمی‌توان ارزیابی مستقلی درباره این مقوله داشت اما همزمانی انتشار خبر موافقت اتحادیه اروپا برای همکاری بانک سرمایه‌گذاری اروپا با ایران و پایان بی‌نتیجه نشست وین، این تصور را دامن زده است که بانک سرمایه‌گذاری اروپا از چنان کارکرد و قابلیتی برخودار است که غربی‌ها از آن به عنوان کارت برنده‌ای برای جلب موافقت ایران استفاده می‌کنند و ایران نیز لابد باید از صودر مجوز همکاری این بانک خرسند و راضی باشد. این تصور اما چندان با آنچه در تعریف کارکردها و سازوکار فعالیت بانک سرمایه‌گذاری اروپا آمده‌است، همخوانی ندارد.

بانک سرمایه‌گذاری اروپا چگونه بانکی است؟

بانک سرمایه‌گذاری اروپا (EIB) بانک اتحادیه اروپا است و مالکان آن ۲۸ کشور عضو این اتحادیه هستند. این نهاد همزمان یک بانک و یک موسسه اروپایی است که از پروژه‌هایی پشتیبانی می‌کند که به رشد اقتصادی،‌ استخدام نیروی کار و همزیستی‌ اجتماعی و همچنین تقویت ثبات محیط زیست کمک شایانی می‌کنند.

این بانک، بزرگترین نهاد عمومی اعطاکننده وام در جهان به حساب می‌آید که گرچه بیش از ۹۰ درصد فعالیت‌های آن  در کشورهای عضو اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد اما این بانک سرمایه‌گذاری‌هایی نیز در سطح جهانی دارد.

این بانک پس از معاهده رم ودر سال ۱۹۵۸ در بروکسل تأسیس شد و بعدها دفتر مرکزی آن به لوکزامبورگ منتقل گردید. مأموریت این نهاد آن است که با پشتیبانی مالی از پروژه‌هایی که سیاست‌های اتحادیه اروپا را توسعه می‌دهند، اعضای این اتحادیه و نیز کشورهای همپیمان با آن را تقویت کند.

عمده فعالیت اقتصادی این نهاد اعطای وام و اعتبار، تضمین سرمایه‌گذاری، تأمین حقوق صاحبان سهام و کنش‌هایی از این دست است. نکات اساسی استراتژی این نهاد برای اعطای وام به کشورهای بیرون از اتحادیه اروپا عبارت است از:‌ توسعه بخش خصوصی، توسعه بخش مالی، توسعه زیرساخت‌ها، امنیت در زمینه تأمین انرژی، پایداری زیست محیطی و تقویت حضور اتحادیه اروپا.

یکی دیگر از فعالیت‌های این بانک آن است که با اعطای وام از منابع اروپایی، سرمایه‌گذاری‌هایی را که پیشتر با مانع روبرو شده، ممکن می‌کند. این نهاد همچنین در زمینه توانایی مدیریت پروژه‌ها و تسهیلات مالی خدمات اداری فراهم می‌کند.

بیشتر فعالیت این بانک در اتحادیه اروپا به طور مشخص بر زمینه‌هایی چون توسعه ابداعات و مهارت‌ها، تسهیل دسترسی به سرمایه برای کسب‌ و کارهای کوچک، تقویت زیرساخت‌ها و پشتیبانی از محیط زیست متمرکز است.

در سال‌های گذشته شماری از سازمان‌های غیردولتی از سیاست‌های بانک سرمایه‌گذاری اروپا به دلیل عدم شفافیت انتقاد کرده‌اند. از سوی دیگر در سال‌های اخیر عملکرد این بانک در کشورهای کم‌تر توسعه یافته به‌ویژه در آمریکای جنوبی با نارضایتی بعضی از احزاب و سازمان‌ها مواجه شده است که معتقدند وام‌های این بانک به جای تمرکز بر توسعه، به حساب شرکت‌های اروپایی یا چند ملیتی واریز می‌شود.

مجوز اتحادیه اروپا به بانک سرمایه‌گذاری چه سودی برای ایران دارد؟

با این توصیفات سؤال اصلی نفعی است که مجوز همکاری بانک‌ سرمایه‌گذاری اروپا با ایران برای کشورمان می‌تواند داشته باشد؟

بدون تردید صدور مجوز همکاری برای بانک سرمایه‌گذاری اروپا با ایران می‌تواند به تأمین مالی برخی طرح‌ها در ایران کمک کند. این کمک خصوصا در شرایطی که دریافت فاینانس از منابع خارجی برای ایران دشوار است، بسیار راهگشا خواهد بود البه به این شرط که بانک سرمایه‌گذاری واقعا بخواهد با ایران کار کند. این درست است که قانون‌گذاران اروپا با تصویب مجوز فعالیت بانک سرمایه‌گذاری اروپا در ایران، بر تلاش‌های مخالفان پیروز شدند و تلاش های خود برای حفظ برجام، پس از خروج آمریکا، را زنده نگاه داشتند اما واقعیت این است که این تصمیم پارلمان اروپا، بانک ای‌آی‌بی را ملزم به کار کردن با ایران نمی‌کند. این بانک با کار کردن در ایران توانایی خود برای کسب درآمد از بازارهای آمریکا را از دست می‌دهد و با عواقب گسترده‌ای هم روبرو خواهد شد. به همین خاطر نمی‌توان صزف صدور مجوز را به معنای همکاری بانک با ایران دانست.

با این حال همچنان می‌توان بانک سرمایه‌گذاری اروپا را بازوی سرمایه‌گذاری غیر سودآور اتحادیه اروپا دانست که ستون اصلی تلاش‌های اتحادیه اروپا برای حفظ روابط تجاری خود با ایران، در تقابل با تحریم‌های جدید آمریکا است.